زانینا چەند تشتەكێن فەر ژ رەمەزانا پیروز 
چار شەمب 3 رمضان 1432 | نڤیسەر كوردستان 
الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على محمد خاتم النبيين وعلى آله وصحبه ومن تبعهم بإحسان إلى يوم الدين .. أما بعد..
ئەڤە كورتەیەكە ل سەر هەیڤا رەمەزانا پیروز كو پێك هاتیە ژ چەند ئەرك و تور ودوعا وهندەك مفایێن دیتر، مە ڤیا دیار كەین ژبەر نەزانینا ڤان تشتا ل دەڤ گەلەك موسلمانا، داخازێ‌ ژ خودێ‌ مەزن دكەین مە هەمیا زیرەك بكەت بۆ ب جهئینانا سوننەتا پێغەمبەرێ‌ مە موحەمەدی (سلاڤ لسەر بن) د هەر تشتەكێ‌ بچیك و مەزن دا.
۱- پێناسا رۆژیێ‌:
ئەوژی پەرستنا (عیبادەتێ‌) خودێ مەزنە ب هێلانا وان تشتێت ڕۆژی پێ‌ د كەڤن ژ بانگێ‌ سپێدێ‌ حەتا بانگێ‌ مەغرەب. 

 
۲- حوكمێ‌ روژیێ‌:
گرتنا رۆژیێن رەمەزانا پیروز  فەرزە لسەر  ڤێ‌ ئوممەتێ‌، ل دویڤ گوتنا خودێ‌ مەزن: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ) (البقرة:183). ئانكو: ئەی ئەوێن هەوە باوەری ب خودێ‌ وپێغەمبەرێ‌ وی ئــیـنـای وكار ب شریعەتێ‌ وی كری، خودێ‌ ڕۆژی ل سەر هەوە فەرز كریە كانێ‌ چەوا ل سەر مللەتێن بەری هەوە ژی فەرز كر بوو؛ دا هوین تەقوا خودایێ‌ خـۆ بكەن.
وڕۆژی ئێكە ژ ستینێت ئیسلاما پیروز، ل دویڤ گوتنا پێغەمبەرێ‌ مە (سلاڤ لسەر بن): ((بُنِيَ الإِسْلامُ عَلَى خَمْسٍ شَهَادَةِ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلاةِ وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ وَالْحَجِّ وَصَوْمِ رَمَضَانَ)). ئانكو: ئیسلام یا هاتیە ئاڤاكرن ل سەر پێنج تشتا شەهادا لا إله إلا الله محمد رسول الله وكرنا نڤێژێ‌ ب دورستی و دانا زەكاتێ‌ وكرنا حەجێ‌ وگرتنا ڕۆژی یا هەیڤا رەمەزانێ‌.
 
۳- خەلك درۆژیێ‌ دا:
أ- رۆژی فەرزە لسەر هەر  موسلمانەكێ‌ ب عاقل و بالغ یێ‌ بشێت بگریت.
ب- بچیكێ‌ نە بالغ رۆژی گرتن لسەر نینە بەلێ‌ یا باشە فەرمان لێ‌ بێتەكرن دا فێرببیت.
ج- نەساخێ‌ نەساخییەكا تەنگاڤ هەبیت رۆژیێ‌ ناگریت بەلێ‌ پشتی ساخ بۆ دێ‌ وان رۆژی یا قەزا كەت.
د-مروڤێ‌ ب ناڤ سالڤە چوی و نەساخێ‌ ساخیا وی بەردەوام بیت رۆژی گرتن ل سەر وی فەرز نینە، بەلێ‌ دێ‌ پێش هەر ڕۆژەكێ‌ ڤە فەقیرەكی تێركەت دانەكێ‌ ڕۆژێ‌.
ه- ئەو كەسێن عاقل نەبن وەكی (یێن دین) رۆژی لسەر  وان نینە و چ كەفارەتێ‌ ژی نادەن.
و- ئافرەتا د حەیزا دا یان د چلكادا رۆژیا ناگریت  بەلێ‌ پشتی رەمەزانێ‌ ئەوێن خارین دێ‌ گریت .
ی- ئافرەتا دووگیان(حامل) یان یا بچویك شیر ئەگەر ڕۆژی گرتن بۆ وێ‌ یان بۆ بچیكێ‌ وێ‌ خرابیت رۆژیا ناگریت بەلێ‌ دێ‌ پێش هەر ڕۆژەكێ‌ ڤە فەقیرەكی تێركەت دانەكێ‌ ڕۆژێ‌ وئەوان ڕۆژی یا قەزا ناكەت.
ز- ئەو كەسێ‌ دسەفەرێ‌ دا ئەگەر شیا دێ‌ رۆژیێ‌ گریت و ئەگەر نەشیا دێ‌ خوت و پشتی رەمەزانێ‌ ئەوێن خارین دێ‌ گریت، چ سەفەرەكا تەنگاڤ بیت وەكی سەفەرا (عومرێ‌)، یان ژی شوفێرێ‌ ترومبێلێن رێكێن دیر بیت وەكی ئەوێن نەفەرا دبنە ژ دەرڤەی باژێڕێ‌ خۆ یان وەلاتێ‌ خۆ.
 
٤- پێكهاتیێن رۆژیێ‌:
أ-ئنیەت: ئنیەت ئینان فەرزە لسەر موسلمانا دگرتنا ڕۆژیێ‌ دا، ودڤێت بەری بانگێ‌ سپێدێ‌ بیت ل دویڤ گوتنا پێغەمبەرێ‌ مە (سلاڤ لسەر بن) : (مَنْ لَمْ يُجْمِعِ الصِّيِامَ قَبْلَ الفَجْرِ فَلاَ صِيَامَ لَهُ) ئانكو: ئەوێ‌ ئینیەتا خۆ نە ئینیت بەری سپێدێ‌ رَۆژییا وی لێ‌ نینە. وژبیر نەكەن جهێ‌ ئنیەتێ‌ دلە و گوتنا بدەڤی نەیا دورستە چونكی پێغەمبەرێ‌ مە (سلاڤ لسەر بن) وهەڤالێن وی چو جارا ب دەڤی نەگوتیە.
ب- وەختێ‌ رۆژیێ‌: وەختێ‌ رۆژیێ‌ دەست پێ‌ دكەت ژ بانگێ‌ سپێدێ‌ حەتا بانگێ‌ مەغرەب ل دویف گوتنا خودێ‌ مەزن: (وَكُلُواْ وَاشْرَبُواْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّواْ الصِّيَامَ إِلَى الَّليْلِ) (البقرة:187). ئانكو: وبخـۆن وڤەخـۆن حەتا ڕۆناهی یا دورست بـۆ هەوە ئاشكەرا ببت، و ژ تــاری یــا شەڤێ‌ جودا ببیت، ل وەختێ‌ سپێدێ‌، پاشی خـۆ ژ وان تشتان یێن ڕۆژی پێ‌ دكەڤیت بدەنە پاش، حەتا دبتە شەڤ (ئانكو: حەتا بانگێ‌ مەغرەب).
ج- پاشیڤ: پاشیڤ خارن سوننەتەكا موئەكەدە و بەرەكەتەكا مەزن یا تێدا هەی ل دویڤ گوتنا پێغەمبەرێ‌ مە (سلاڤ لسەر بن): (تَسَحَّرُوا فَإِنَّ فِي السُّحُورٍ بَرَكَةٍ) ئانكو: پاشیڤێ‌ بخۆن چونكی خارنا پاشیڤێ‌ بەرەكەتەكا مەزن یا تێدا هەی.
 
٥- یا فەرزە ڕۆژی گر ڤان تشتا بهێلیت ونەكەت:
أ- بێ‌ بەختی وگوتنێن درەو: پێغەمبەرێ‌ مە (سلاڤ لسەر بن) دبێژیت: (مَنْ لَمْ يَدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَاْلعَمَلَ بِهِ  فَلَيْسَ لِلَّهِ  حَاجَةً  فِي أَن يَدَعََ طَعَامَه ُوشَرَابَه) ئانكو: ئەوێ‌ گوتنا بێبەختیێ‌ وكار پێكرنا وێ‌ نەهێلیت خودێ‌ چ هەوجەیی ومنەت ب وی نینە وەختێ‌ ئەو خارن وڤەخارنا خۆ د هێلیت .
ب- ئاخفتنا زێدە وكرێت وخەلەت: ل دویڤ گوتنا پێغەمبەرێ‌ مە (سلاڤ لسەر بن): (إِذَا كان يَوْمُ صَوْمِ أَحَدِكُمْ ، فَلا يَرْفُثْ وَلا يَصْخَبْ، فَإنْ سَابَّهُ أحَدٌ أَوْ قَاتَلَهُ ، فَلْيَقُل : إنِّي صَائِمٌ).
ئانكو: هەكە بۆ ڕۆژا ڕۆژی یا ئێك ژ هەوە بلا گوتنێت سەقەت وزێدە وكرێت وخەلەت وبێ‌ مفا نەبێژیت، وهەكە ئێكی ئاخفتنێن سەقەت وكرێت وخەلەت گوتنە وی یان شەرێ‌ وی كر بلا بێژیت: ئەز یێ‌ ب ڕۆژی مە (ئانكو: بلا وەكی وی نەكەت).
 
٦- ئەو كارێن دورست بۆ ڕۆژیگری:
أ- مانا ب جەنابەت حەتا بانگێ‌ سپێدێ‌.
ب- بكارئینانا سیواكی هەمی وەختا چ بەری نیڤرو یان پشتی نیڤرو.
ج- ئاڤ تێ‌ وەردانا دەڤی  بەلێ‌ بێ‌ زێدەیی، هەروسا ئاڤ هلكێشان ب دفنێ‌.
د- كێشانا خوینێ‌ وهلكێشانا ددانی وخوین بەردان و دانانا شرینقا ژ بلی یێت تێركرنێ‌ و تێن شكاندنێ‌.
ه- وب خوداكرن وبهێن كرنا گولاڤا و بێهنێن خوش.
و- شیشتنا ددانا ب مەعجینی بێ‌ كو بچیتە خار.
ی- كارئینانا دەرمانێت چپكی (قەترە) یێن چاڤ ودفنا.
ز-  تامكرنا  خارنێ‌  بەلێ‌ نەچیتە خار .
 
٧- فتارە كرن:
أ- لەزكرن دفتارێ‌ دا : دڤێت موسلمان لەزێ‌ بكەت د خارنا فتارێ‌ دا ونە مینیت حەتا پشتی نڤێژێ‌ ئەڤە ژی ل دویڤ گوتنا پێغەمبەرێ‌ مە (سلاڤ لسەر بن): (لا يَزَالُ النَّاسُ بِخَيْرِ مَا عَجَّلُوا الفِطْرَ) . ئانكو: هەر خەلك (موسلمان) یێ‌ د خێرێ‌ وباشیێ‌ دا هندی لەزێ‌ ل خارنا فتارێ‌ بكەن.
ب- فتارەكرن ب روتەبا یان ب قەسپا وهەكە نەبن ب ئاڤێ‌: ل دویڤ گوتنا  ئەنەسی خودێ‌ ژێ‌ رازی بیت دبێژیت: (كانَ رسولُ الله (صلى الله عليه وسلم) يُفْطِرُ قَبْلَ أَنْ يُصَلِّيَ عَلَى رُطَبَاتٍ فَإِنْ لَمْ تَكُنْ رُطَبَاتٌ فَتُمَيْرَاتٌ فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تُمَيْرَاتٌ حَسَا حَسَوَاتٍ مِنْ مَاءٍ). ئانكو: پێغەمبەرێ‌ خودێ‌ (سلاڤ لسەر بن) فتارە دكر بەری نڤێژا مەغرەب ب هندەك روتەبا وهەكە نەبان دا ب هندەك قەسپا كەت وهەكە قەسپ نەبان دا هندەك قورچێت ئاڤێ‌ ڤەخوت.
ج- دوعایا فتارێ‌ : پێغەمبەرێ‌ مە (سلاڤ لسەر بن) ل كاتێ‌ فتارەكرنێ‌ ئەڤ  دوعایە دكر: (ذَهّبَ الظَّمَأ وَابْتَلَّتِ الْعُرُقُ وَثَبَتَ الأجْرُ إِنْ شَّاء اللَّه) . وژبیرنەكەن كو د كاتێ‌ فتارێ‌ دا دوعا د ئێنە قەبیل كرن.
 
٨- ئەو تشتێن رۆژی پێ‌ د كەڤیت:
أ-خارن وڤەخارن ودل رابوونا موتەعەمەد، بەلێ‌ هەكە بێ‌ دەستی بیت چ نینە.
ب-تێكەل بوون دناڤبەرا ژنێ‌ وزەلامی دا(جماع): ژ بانگێ‌ سپێدێ‌ حەتا بانگێ‌ مەغرەب، و هەكە ئەڤ  تشتە چێ‌ بوو دێ‌ كەفارەتێ‌ دەت، ئەو ژ ی ئازاكرنا عەبدەكی یە،  ئەگەر ب دەست نەكەت دێ‌  دوو هەیڤا لسەر ئێك ب ڕۆژی بیت، هەكە نەشیا دێ‌ شێست (60) فەقیرا تێركەت دانەكێ‌ ڕۆژێ‌.
ج- دانانا شرەنقێت تێركەر: ئەوێن تێن وبرسا مروڤی د شكێنن وەكی سێلانێ‌.
د- بێ‌ نڤێژی وچلك: ئەو ئافرەتا د حەیزا دا یان د چلكادا نابیت رۆژیێ‌ بگریت وئەگەر بگریت ژی ڕۆژیێن وێ‌ لێ‌ نینن ودێ‌ گوننەهكار ژی بیت.
 
9- تەراویح :
تەراویح سوننەتەكا موئەكدە ڤێجا ژ خۆ نەبەن چونكی پێغەمبەرێ‌ مە (سلاڤ لسەر بن)  دبێژیت: (مَنْ قَامَ رَمَضَانَ إيِمَاناً وَاحْتِسَاباً غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذنْبِهِ). ئانكو: هەر كەسەكێ‌ تەراویحا د رەمەزانێ‌ دا بكەت وباوەری پێ‌ هەبیت و ژ دل بكەت دێ‌ خودێ‌ گوننەهێت وی یێت بەری هینگێ‌ (یێت بچویك) هەمیا غەفرینیت.
 
10- شەڤا ب قەدر (ليلة القدر) :
ئەڤێ‌ شەڤێ‌ ژ خۆ نەبەن ئەو ژی شەڤێن كتن ژ بیستێ‌ ووێڤە و ژبیر نەكەن كو خێرا وێ‌ پترە ژ خێرا عیبادەتێ‌ هزار هەیڤا یێت ئەڤ شەڤە تێدا نەبیت ، ل دویڤ گوتنا خودێ‌ مەزن: (لَيْلَةُ القَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهرٍ) . ئانكو: شەڤا ب قەدر شەڤەكا پیـرۆزە، خێرا وێ‌ ژ یا هزار هەیڤێن ئەڤ شەڤە تێدا نەبیت چێتـرە وب خێر ترە.
ول دوماهیێ‌ ئەم دوعا ژ خودێ‌ مەزن دكەین كو مە بێ‌ بار نەكەت ژ خێر وبەرەكەتا ڤێ‌ هەیڤا پیروز وسلاڤێت خودێ‌ لسەر پێغەمبەرێ‌ مە موحەمەدی وهەڤالێن وی بن وئەوێن ل دویڤ رێكا وان د چن.
 
تێبینی: ئەو حەدیسێت من گوتین هەمی د دورستن.
دانان                     
ملا جلیل صادق باخورنیفی       
ئیمام وخەتیبێ‌ جامعا حەجی مصطفی

منقووووووووووووووووول.... أحفاد الصلاح الدين الأيوبي : أخوكم ابوحسين مزيري
 Hafar~alqbor@nimbuzz.com 
حفار القبور في خدمتكم
 http://paradiseway.yn.lt 
طريق الجنه خاص لتحميل تكستات اسلاميه، مع قسم اللغة الكرديه 
http://ramadhan.yn.lt 
رمضان ، لتعرف اكثر عن شهر رمضان، مع قسم اللغة الكرديه
 اذا أعجبك موضوع من موضوعاتى ..فلا تشكرنى ولكن أدع لي (في ظهر الغيب)
 ملاحظه : كل ملفات منقوله ومنسوخ