چەند پرسیار و بەرسڤەك ل دور فقهێ‌ رۆژیێ‌ 
ئێك شەمب 30 شعبان 1432 | نڤیسەر كوردستان 
س1 / حوكمێ‌ بكار ئینانا بهێن خوشیا ل وەختێ‌ رۆژی گرتنێ‌ ؟
ج / بكار ئینانا بهێن خوشیا بو رۆژی گری دروستە تێنە بیت (بوخیری) ژبەر كو ئەو دگەهتە د مەعیدەی دا و دی كێلە وەكی جگارێ‌ .
 
س2 / حوكمێ‌ بكار ئینانا سەر شویشتنێ‌ بو رۆژی گری ؟
ج / سەر شیشتن دروستە چ تێدا نینە ژبەر كو پێغەمبەری (سلاف لسەر بن) ئاڤ یا ل سەرێ‌ خو كری ژبەر گەرمێ‌ یان ژبەر تێهناتیێ‌ و ئەوێ‌ ب رۆژی بو ،  عبد الله كورێ‌ عومەری [رازی بونا خودێ ل هەردووكا بیت] جلكێن خو شل دكرن و دكرنە بەر خو بو كێمكرنا گەرم و تێهناتیێ‌ .

 
س3 / دەمێ‌ زەلامەك چو نڤینا ژنكا خو (للجماع) ل وی دەمێ‌ هەردوو ب رۆژی بن و تەعدایێ‌ ل ژنكا خو بكەت بو ڤێ‌ شولێ‌ و نەشێن عەبدا ئازا كەن و رۆژیا بگرن ژبەر ژیارا دنیایێ‌ ، ئەرێ‌ دروستە ئەو خارنێ‌ بدەن و دێ‌ چەندێ‌ دەن و چەوا؟
ج / ل دەمێ‌ زەلامی تەعدایی ل ژنكا خو كر بو نڤینێ‌ و بدلێ‌ ژنكێ‌ نەبیت و هەردوو ب رۆژی بن رۆژیا ژنكێ‌ یا دروستە چ كەفارەت ل سەر نینە بەلێ هندیكە زەلامە كەفارەت ل سەر وی لازمە ژبەر چونا وی بو نڤینا ژنكا خو و ل دەمێ‌ رۆژیێ‌ و هەیڤا رەمەزانێ‌  ئەڤە رویدایە ، كەفارەتا ئێكێ‌ ئازا كرنا عەبدەكی یە هەكە ئەڤە نەشیا گرتنا رۆژیێت دووهەیڤان ل سەرئێك هەكە ئەڤە ژی نەشیا بكەتن دانا خوارنێ‌ بو فەقیرا ژبەر حەدیسا ئەبو هورەیرەی [رازی بونا خودێ لێ بیت] ئەوا د صەحیحا بوخاری و موسلمی دا هاتی و ل سەر وی یە قەزاكرنا وێ‌ رۆژیێ‌ پشتی رەمەزانێ‌ .
 
س4 / بكار ئینانا حەبكێت مەنعەكرنا خوینا عادەی بو ژنكێ‌ ل رەمەزانێ‌ بو گرتنا رۆژیا ب تمامی ؟
ج / ئەوا ئەز دبینم د ڤێ‌ مەسەلێ‌ دا یا باش ئەڤەیە كو ژن ڤی كاری نەكەت و ل سەر وێ‌ بیت ئەوا خودێ‌ بو وێ‌ حەسكری و نڤێسای ل سەر كچێت ئادەمی ئەف خوینا ژنك دبینیت ل هەمی هەیڤا خودێ‌ حكمەتەك ژێ‌ هەیە و ئەف حیكمەتە دگەل ژیانا سروشتیا ژنكێ‌ برێڤە دچیت  ڤێجا ئەگەر ژنكێ‌ ئەف حەبكە خارن بو نەهاتنا خارا خینێ‌ زیان دێ‌ گەهتە ژنكێ‌ و پێغەمبەر (سلاف لسەر بن)  دبێژیت ((لاَضَرَرَ وَلاَ ضِْرَارَ))  [ئبن ماجە ڤەدگوهێزیت] .
ئانكو خرابیێ‌ ل خو نەكە و ل غەیری خو ژی نەكە . و ئەف حەبكە زیانێ‌ دگەهینتە (رەحمێ‌) ژنكێ‌ وەكی نوژدارا دیاركری . شوكر بو خودێ‌ تەعالا بن ل سەر حەسكرن و حیكمەتا وی ، دەمێ‌ ژن دكەفیتە دبێ‌ نڤێژیێ دا نڤێژو و رۆژیا دێ‌ هێلیت ودەمێ‌ پاقژ بو دێ‌ رۆژیێت خو قەزا كەت و نڤێژا قەزا ناكەت .
 
س5 /بو ژنكا دوو گیان یان یا شيری ددەتە زاروكێ‌ خو (الحامل أو المرضع) ئەگەر هەردووكا رۆژیێت خو خوارن د رەمەزانێ‌ دا ئەو دێ‌ چەند برنجی كەنە خێر بەرامبەر نەگرتنا رۆژیا ؟
ج / دروست نینە بو ڤان هەردو ژنكان رۆژیێت خو بخون تێنەبیت ئەگەر ژبەر عوزرەكێ‌ شەرعی نەبیت ئەگەر ژبەر عوزرەكی رۆژیێت خو خاربن واجبە ل سەر وان ئەو رۆژیێت خو قەزا كەن (فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ ) [البقرە 183] هەر كەسەكێ‌ ژوە نەساخ بیت یان ل سەفەرەكێ‌ بیت ئەو دێ‌ وان رۆژا قەزا كەت پشتی رەمەزان خلاس بیت . و هەكە عوزرێ‌ هەردووكا ژبەر ترسا ل سەر زاروكێ‌ وان بیت هینگێ‌ دێ‌ رۆژیێن خو قەزا كەن و پێش هەر رۆژەكێ‌ خارنێ‌ دەن ئەف خارنە برنج بیت یان گەنم یان قەسب یان هەر خارنەكا مروڤ دخون ، هندەك ژ زانایا گوت بەس ئەو دێ‌ رۆژیا گرن بێ‌ دانا خارنێ‌ ژبەر نەبونا چ دەلیلا ژ قورئانێ‌ و سونەتا پێغەمبەری (سلاف لسەر بن)  و ئەڤە مەزهەبێ‌ ئەبو حەنیفەییە و ئەف گوتنە یا دروستە .
 
س6 / ژنكەكێ‌ زاروكەك بو دهەیڤا رەمەزانێ‌ دا و رۆژیێت خو قەزا نەكرن پشتی رەمەزانێ‌ ترسیا ل سەر زاروكێ‌ خو  كو نەخوشیەك بگەهتێ‌ ئەرێ‌ دروستە بو وێ‌ پارا پێش رۆژیێت خو ڤە بدەت ؟
ج / یا فەرز ل سەر ڤێ‌ ژنكێ‌ ئەو وان رۆژیان قەزا بكەت ئەوێت خارین خو ئەگەر پشتی رەمەزانا دووێ‌ ژی بیت چونكی وێ‌ عوزر هەبو دەمێ‌ وێ‌ رۆژیێت خو خارین ڤێجا هندی ئەو بشێت رۆژیێت خو بگریت بەری رەمەزانەكا دی بسەر وێ‌ دا بێت تایبەتی ل وەرزێ‌ زڤستانێ‌ هاریكاری یە بو وێ‌ و چ زیانێ‌ ل سەر وێ‌ ناكەتن و ناگەهینتە زاروكێ‌ وێ‌ ژبەر كێمبونا شیری وخودێ‌ دێ‌ وێ‌ ب هێز ئێخیت ئەو ژنكا فەرزێت خو بجه تینیت .
 
س7/ ئەرێ‌ دروستە گرتنا شەشكێت شەوالێ بەری رۆژیێت خو قەزا بكەت و ئەرێ‌ دروستە گرتنا رۆژیێـت دووشەمب و پێنج شەمبا د هەیڤا شەوالێ‌ دا ب ئنیەتا قەزا كرنا رۆژیێت رەمەزانێ‌ و وی دڤێت خێرا دوشەمب و پێنج شەمبا بگەهتە وی و رەمەزانا وی ژی پێ‌ دروست ب بیت  ؟
ج / گرتنا شەش كێت شەوالێ‌ مروڤ خودان خێر نابیت هەتا رۆژیێت هەیڤا رەمەزانێ‌ تمام نەكەت ڤێجا ئەو كەسێ‌ فەرزا رەمەزانێ‌ تمام نەكربیت ئەو شەشكا ناگریت ئیلا پشتی قەزا كرنا رۆژیێت رەمەزانێ‌ ژبەر كو پێغەمبەر (سلاف لسەر بن)  دبێژیت:
((مَنْ صَامَ رَمَضَانَ ثُمَّ أَتْبَعَهُ سِتًّا مِنْ شَوَّالٍ كَانَ كَصِيَامِ الدَّهْرِ)) [ئیمامێ‌ موسلم ڤەدگوهێزیت]. ئەو كەسێ‌ هەیڤا رەمەزانێ‌ بگریت و بدەتە دیف گرتنا شەشكێن شەوالێ‌ هەر وەكو ئەو وێ‌ سالێ‌ هەمیێ‌ ب رۆژی بوی . و ئەو كەسێ‌ شەشكێن خو گرتین ل رۆژێن دوشەمب و پێنج شەمبا ب ئنیەتا دو خێرا هنگێ ئەو دێ‌ خودان خێر بیت دوو جارا جارەكێ‌ گرتنا شەشكا و یادی گرتنا دوشەمب و پێنج شەمبا ژبەر گوتنا پێغەمبەری (سلاف لسەر بن) ((إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّيَّات ، وإَنمَا لكل امْرِئٍ مَا نَوَى)) [ئیمامێ‌ بوخاری ڤەدگوهێزیت].
 
س8 / بكار ئینانا خارنێ‌ ب رەنگەكێ‌ زێدە و ئیسراف بو خارنا فتارێ‌ ئەرێ‌ دێ‌ خێرا رۆژیێ‌ كێم كەت ؟
ج / خێرا رۆژیا وی كێم ناكەت وكارێت حەرام دیماهیكا رۆژیێ‌ چ زیانێ‌ ل وێ‌ رۆژیێ‌ ناكەت بەلێ‌ ئەڤە دێ‌ كەفتە بن نەهیا خودایێ‌ بلند ڤە وەكی دبێژیت (وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ) [الاعراف 31] . و بوخون و ڤەخون و ئیسرافێ‌ و زێدەهیێ‌ نەكەن . ئیسراف ب خو حەرامە و هەكە تشتەك زێدەی وی كر چ خارن بیت یا پارە بیت بلا بكەتە خێر و ئەڤا هەنێ‌ بو وی باشترە و خێرا وێ‌ مەزترە .
لێ‌ مخابن رەمەزان ل نك گەلەك كەسان هەیڤا ئیسرافێ‌ و خارن و ڤەخارن و نڤستنێ‌ و بێ‌ كاری و خو مـژیـلـكـرن ب تـشـتـێـن بـێ‌ مــفــا ڤـە و ئــاخــفـتــنــا بـێ‌ مــفا ڤە ، و ئەف چەندە زیانێ‌ ب رۆژیا رۆژی گری دكەڤیت لەورا شیرەتەك بو رۆژی گری خو ب خاندنا قورئانێ‌ و زكری و باشیێ‌ ڤە موژیل بكەت .
 
س9 / ئەرێ‌ رۆژیێ مفایەكێ‌ جڤاكی هەیە ؟
ج / بەلێ‌ گەلەك مفایێت جڤاكی هەنە ژوان هەست پێكرنا مروڤی كو ئەو مللەتەكێ‌ ئێگرتی نە هەمی پێكڤە ل دەمەكی رۆژیێ‌ دگرن و فتارێ‌ پێكڤە دكەن و مروڤێ‌ هەیی و زەنگین بیرا خوو ل نیعمەتێن خودێ‌ دئینن و دەستێ‌ هاریكاریێ‌ بو فەقیرو بێ‌ حالان درێژ دكەن .
 
س10/ ئەرێ‌ چ یا باشە بو رۆژی گری ئەو بكەت یان خوو ژێ‌ دیر كەت؟
ج / یا باشە بو رۆژی گری كو ئەو گەلەك عیبادەتی بكەت و خو ژ هەمی تشتێن خراب و ئەوێن نەهیا وی ژێ‌ هاتینە كرن خو دیر بكەت. و لا زمە ل سەر وی پاراستنا تشتێن واجب بكەت و خو دیر كەت ژ تشتێن حەرام، كرنا هەر پێنج نڤێژێن فەرز ل وەختێ‌ وان ب جەماعەت و هێلانا درەوێ‌ و غەیبەتێ‌ غشێ‌ و حیلا و ریبایێ‌ و هەر كارەك یان گوتنەكا حەرام پێغەمبەر دبێژیت (سلاف لسەر بن) ((مَنْ لَمْ يَدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَالْعَمَلَ بِهِ فَلَيْسَ لِلَّهِ حَاجَةٌ أَنْ يَدَعَ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ)) [بوخاری ومسلم ڤەدگوهێزن]. ئەو كەسێ‌ گوتن و كریارا درەوێ‌ نەهێلیت خودێ‌ چ منەت پــــێ‌ نیـنـە كـو خـو بـرسـی و تێهنی كــەت بــو وی، چونكی مەبەست ژ رۆژیێ‌ هێلانا كارو كریارێت نە دروستە دگەل ئەو تشتێن رۆژی پێ‌ دكەڤیت .
 
س11 / ئەرێ‌ كێشانا گەلەك خوینێ‌ دێ‌ بیتە ئەگەرێ‌ شكاندنا رۆژیێ‌؟
ج / كێشانا گەلەك خوینێ‌ ئەگەر وەكی وێ‌ بیت ئەوا بو (حیجامێ‌) چێدبیت ژ بێ‌ هێزیا لەشی و هەوجە بونا خارنێ‌ ل ڤی دەمی رۆژی دێ‌ كەڤیت ئەما ئەگەر خوین دەركەڤیت ژ لەشێ‌ مروڤی بێ‌ دەستێ‌ وی وەكی برینەكێ‌ و گەلەك خوین ژێ‌ دەركەڤیت ئەڤا هەنێ‌ چ زیان نینە ژبەر كو نە ب حەسكرنا مروڤی یە .
 
س12 / كێشانا هندەك خوینی بو فەحسەكێ‌ یان خوینێ‌ بدەتە ئێكی دی ب رێكا (تەبەروعێ‌) د رۆژا رەمەزانێ‌ دا ئەرێ‌ رۆژی دكەڤیت یان نە  ؟
ج / ئەگەر مروڤی هندەك ژ خوینێ‌ ژ لەشێ‌ وی هاتە كێشانێ‌ و چ زیان ب لەشێ‌ وی نەكەڤن ڤێجا چ بو فەحسێ‌ بیت یان بو كەسەكی بیت رۆژی پێناكەڤیت ب ڤی رەنگی . ئەما ئەگەر خوین دا و ئەف دانا خوینێ‌ زیانێ‌ بگەهینتە لەشێ‌ وی رۆژی دێ‌ پێ‌ كەڤیت وەكی خین بەردانێ‌ (الحجامة) . ناچێبیت بو مروڤەكی ئەو خینێ‌ بدەت و ئەو یێ‌ ب رۆژی بیت رۆژیەكا فەرز تێ‌ نەبیت ئەگەر كاودانەكێ‌ (حالەتەكێ‌) پێتڤی نەبیت دڤی دەمی دا ئەو دێ‌ رۆژیا خو خوت و خینێ‌ دەت و پشتی ب دوماهیك هاتنا رەمەزانێ‌ دێ‌ وێ‌ رۆژیێ‌ بو خو قەزاكەت.
 
س13 / حوكمێ‌ بكار ئینانا سیواكی بو رۆژی گری پشتی نیڤرو چەوانە  ؟
ج / بكار ئینانا سیواكی بو رۆژی گری سونەتە چ بەری نیڤرو بیت یان پشتی نیڤرو بیت چونكی گوتنێت پێغەمبەری (سلاف لسەر بن) دڤی كاودانیدا ب رەنگەكێ‌ گشتی هاتینە و نەگوتیە بەری نیڤرو یان پشتی نیڤرو بو رۆژی گری چێنابیت بەلكو یا گوتی سیواكی بكار بینن ل هەمی دەما ژ وان دەما (بەری دەست نڤێژ شیشتنێ‌) (بەری نڤێژێ‌) (بەری ژور كەفتنا مالێ‌) (بەری خاندنا قورئانێ‌) (وەختێ‌ ژ خەو رابینێ‌) (و هەر دەمێ‌ بێهنا نەخوش ژ دەڤێ‌ مروڤی بێت) پێغەمبەر (سلاف لسەر بن) دبیّژیت ((السِّوَاكُ مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ مَرْضَاةٌ لِلرَّبِّ)) [بوخاری ڤەدگوهێزیت] سیواك پاقژیە بو دەڤی و ئەگەرە بو رازیبونا خودێ‌ تعالا: وگوت (سلاف لسەر بن) ((لَوْلا أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي لأَمَرْتُهُمْ بِالسِّوَاكِ عِنْدَ كُلِّ صَلاَةٍ)) [بوخاری و موسلم  ڤەدگوهێزن]. و د ریوایەتەكا دی دا لدەف ئیمام مالكی ((عِنْدَ الْوُضُوءِ)) ئەگەر من ڤیا با ئومەتا خو بەر زەحمەتێ‌ بێخێم دا فەر مانا وان كەم ب كارئینانا سیواكی بەری هەر دەست نڤێژەكێ‌ یان بەری هەر نڤێژەكێ‌ .
 
س14 / حوكمێ‌ رۆژی گرتنا نەساخی و موسافری چی یە ؟
ج / خودێ‌ تەعالا دبێژت (وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ) [البقرە 185] وئەوێ‌ نەساخ بیت یان د سەفەرێ‌ دا بیت  بو وی هەیە ئەو رۆژیێت خو بخوت ل وی دەمی و پشتی رەمەزانێ‌ و ل دەمێ‌ نەساخ ساخ دبیت ومسافر د زڤریتە ڤە هەردووك دێ بو خو قەزاكەن وخودایێ‌ مەزن دڤێت ل سەرهەوە بسانەهی بكەت ونە ڤێت ل سەر وە ب زەحمەت بێخیت و دوو رەنگێت نەساخا یێت هەین ؟
1. ئەو كەسێ نەساخیا وی یابەردەوام بیت وەك: (سرطان) هینگێ‌ رۆژی ل سەر وی نینە چونكی ساخبون یادویرە بوو وی كەسی وئەو دێ‌ رۆژیێت خو خوت لێ‌ پێش هەر رۆژەكێ‌ ڤە دێ‌ زادی دەتە مسكینەكی ، ومروڤێ‌ دان عەمر وەك  پیرەمێر و پیرەژن و یێت شیانێت رۆژیا نەبن پێش هەر رۆژەكێڤە دێ‌ مسكینەكی تێركەت ، وەكی (ئەنەسێ‌ كورێ‌ مالكی) دەمێ‌ بناڤ سالڤە چووی وشیانێت رۆژی گرتنی نەماین ئەوی پێش هەر رۆژەكێ‌ ڤە فەقیرەك تیردكر.
2.  ئەو كەسێ نەساخیا وی یا بەر وەخت بیت:
أ -  رۆژی ل سەر وی بزەحمەت نینە و چ زیانێ‌ لێ‌ ناكەت ، پیتڤی یە ئەو رۆژیێت خۆ بگریت .
ب – رۆژی ل سەر وی بزەحمەتە بەس چ زیانێ‌ ناگەهینتێ‌ یا باش ئەوە ئەو رۆژیێ نەگریت وئەو دەستیریا خودێ‌ دایێ‌ وەربگریت ب نەگرتنا رۆژیا، ودلوڤانیێ‌ بخوو ببەت.
ج – ئەوێ‌ رۆژی زیانێ‌ لێ‌ دكەت حەرامە ل سەر وی ئەو رۆژیێ بگریت، چونكی رۆژی دێ‌ بیتە ئەگەرێ‌ زیانێ‌ ل سەر لەشێ‌ وی وخوداێ‌ مەزن گوتیە (وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا) [النساء 29] : ((هوین نەفسێت خوو نەكوژن خودێ‌ بوو وە دلۆڤان كارە)) و پیغەمبەر (سلاف لسەر بن) دبێژت ((لاَ ضَرَرَ وَلاَ ضِرَارَ)) [ئیبن ماجە ڤەدگوهێزیت] ((زیانێ‌ نەگەهینە خو ونەگەهینە كەسەكێ‌ دی)).
* مروڤێ‌ نەخوش كەنگی دێ‌ هەست ب نەخوشیێ‌ كەت ؟
ئەو بخو دێ‌ هەست ب نەخوشیێ‌ كەت دەمێ‌ ئەو دبینیت ل سەر لەشێ‌ وی نەخوشی پەیدا بو یان ژی نوژدارەكێ‌ راستگو بێژیتێ‌ : رۆژی دێ زیانێ گەهینتە لەشێ تە ، رۆژیا نەگرە ، ئەڤ نەخوشە ئەگەر نەخوشیا وی یا بەردەوام (مزمن) نەبیت ئەو دێ‌ وان رۆژیا خوت وی دەمێ‌ یێ‌ نەخوش و پشتی ساخ دبیت دێ‌ جارەكا دی بو خو وان روژا قەزا كەت ئەوێت وی خارین ل ڕەمەزانێ .
* مروڤێ‌ د وەغەرێ‌ دا (مسافر) دوو جورن :
1 – ئەو كەسێ‌ وەغەرێ‌ بكەت مەبەستا وی رەڤین بیتن ژ رۆژیێ‌ وی دەمی نا چێبیت ئەو رۆژیێ‌ بخوت خو ئەگەر ئەو مسافر ژی بیت .
2 – ئەو كەسێ‌ وەغەرێ‌ بكەت و مەبەستا وی نە رەڤینە ژ رۆژی گرتنێ‌ سێ‌ رەنگن :
أ – رۆژی ل سەر وی گەلەك یا ب زەحمەت بیت هینگێ‌ حەرامە ل سەر وی ئەو رۆژیێ‌ بگریت ژبەر كو پێغەمبەر (سلاف لسەر بن) د ڤەكرنا (فتح) مەككەهێ‌ دا یێ‌ ب رۆژی بو و سوحبەت گەهشتە وی كو خەلك توشی زەحمەتەكا مەزن بون ب ئەگەرێ‌ گرتنا رۆژیێ‌ و چاڤێ‌ وان یێ‌ ل فەرمانا پێغەمبەری ئینا پێغەمبەری داخازا ترارەكێ‌ ئاڤێ‌ كر پشتی ئێڤاری و رۆژیا خو خار و چاڤێ‌ خەلكی ل وی بو هاتە گوتنێ‌ بو وی هندەك خەلك یێت ماین ب رۆژی پێغەمبەری گوت : ((ئەڤێت هەنێ‌ ئەون ئەوێن بێ‌ ئەمرییا شەریعەتی كرین)) .
ب – ئەو كەسێ‌ مسافر یێ‌ رۆژی ل سەر وی نە گەلەكا ب زەحمەت بیت هینگێ‌ وی حەقێ‌ هەی رۆژیێ‌ بخوت هندی ئەو ل سەر سەفەرێ‌ بیت و روخسەتا خودێ‌ بو خو وەرگریت و دلوڤانیێ‌ ب نەفسا خو ببەت .
ج – ئەو كەسێ‌ رۆژی ل سەر ب زەحمەت نەبیت ئەو دێ‌ یا ژ هەردووكا ب ساناهیتر ل نك وی ئەو دێ‌ وێ كەت چ گرتنا رۆژیێ‌ یان خارنا وێ‌ خودێ‌ تەعالا دبێژت :
(يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ) [البقرة 185] و ئەڤە ژكارێ‌ پێغەمبەری بویە وەكو هاتی د صەحیحا موسلمی دا ژ ئەبو دەردائی گوتی ئەم دەركەتین دگەل پێغەمبەری دهەیڤا رەمەزانێ‌ دا د دەمەكێ‌ گەلەكێ‌ گەرم دا و كەسەك دناڤ مەدا نە بوو یێ‌ ب رۆژی ژبلی پێغەمبەری و عبد الله كورێ‌ رەواحەی .
مەعنا وێ‌ مسافر یێ‌ ب كەیفا خویە هندی ئەو نە زڤریتە باژێرێ‌ خو چ رۆژیێ‌ بخوت یان بگریت بەلێ‌  گرتنا وێ‌ باشترە ئەگەر زیان نە گەهیتێ‌ .
 
س15 / حوكمێ‌ بكارئینانا بەخاخێ‌ بو نەخوشیا رەبویێ‌  ؟
ج/ بكارئینان بەخاخێ‌ دروستە بو روژی گری چ روژیا رەمەزانێ‌ بیت یان هەر روژیەكا دی ژبەر كو هندیكە ئەڤ بەخاخەیە ناگەهیتە مەعیدەی بەلكو دگەهیتە بوریێت هەوای وان ڤەدكەت بو ب ساناهی كرنا بێهن هەلكێشانێ‌ .
 
س16 / حوكمێ‌ شیشتنا ددانا ب فرچەی مەعجینی و بو روژی گری؟
ج/ بكارئینانا مەعجینێ‌ ددانا بو روژی گری د رەمەزانێ‌ دا و غەیری رەمەزانێ‌ دروستە ئەگەر نەگەهیتە مەعیدێ‌ وی بەلێ‌ یا باشتر ئەوە ئەو بكار نەئینیت دەمێ‌ ئەو یێ‌ ب روژی چونكی دێ‌ بیتە ئەگەرێ‌ چونا خارا ئاڤێ‌ بو مەعیدێ‌ وی بێ‌ كو ئەو هەست پێ‌ بكەت ژبەر ڤێ‌ چەندێ‌ پێغەمبەری (سلاف لسەر بن) گوتە لقیطی كورێ‌ صەبورەی [خودێ ژێ رازی بیت]:
((َبَالِغْ فِي الاسْتِنْشَاقِ، إِلاَّ أَنْ تَكُونَ صَائِمًا)) [ئەبو داوود ڤەدگوهێزیت]. گەلەك ئاڤێ‌ بكە دفنا خو تێ‌ نەبیت ئەگەر تو یێ‌ ب روژی بى چونكی دێ بیتە ئەگەرێ چونا ژورا ئاڤێ بو مەعیدەی .
 
س17 / ئەرێ‌ ئاڤ تێوەردانا دەڤی روژیێ‌ دئێخیت ؟
ج/ ئەڤ چەندە نەیا دروستە ئاڤ تێوەردانا دەڤی بو دەست نڤێژێ‌ فەرزە چ مروڤێ‌ ب روژی بیت یان یێ‌ بێ‌ روژی بیت ژبەر خودێ‌ تعالا دبێژیت (فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ) [المائدة 6] و یا زانایە ئاڤ تێوەردان بو دەڤ و دفنێ دگەل سەرو چاڤایە بەلێ‌ یا باش نینە گەلەك ئاڤێ‌ د دەڤ و دفنا خو وەردەت دەمێ‌ ئەو یێ‌ ب روژی ژبەر حەدیسا لقیطی كورێ‌ صەبورەی [رازی بونا خودێ لێ بیت] گوت: كو  پێغەمبەری (سلاف لسەر بن) گوتێ‌ ((أَسْبِغِ الْوُضُوءَ ، وَخَلِّلْ بَيْنَ الأَصَابِعِ ، وَبَالِغْ فِي الاسْتِنْشَاقِ، إِلاَّ أَنْ تَكُونَ صَائِمًا)) [ئەبو داوود و ترمژی ڤەدگوهێزن] .
جان دەست نڤێژا خو بشو ناف تبلێت خو ڤەمالە ب ئاڤێ‌ ، ئاڤێ‌ بكە دفنا خو گەلەك تێ‌ نەبیت ئەگەر تو یێ‌ ب روژی بوی .
 
س18 / بكارئینانا قەترا چاڤی و دفنێ‌ و گوهی بو روژی گری  ؟
ج/ قەترا دفنێ‌ ئەگەر گەهشتە مەعیدەی روژی پێ‌ دكەڤیت ژبەر حەدیسا لقیـط كورێ‌ صەبورەی ئەوا بوری و هندیكە قەترا چاڤی یە وەكی بكار ئینانا كلێ‌ چاڤی یە و روژی پێ‌ ناكەڤیت و هەروەسا قەترا گوهی روژی پێ‌ ناكەڤیت .
 
س19 / ئەرێ‌ دل رابون روژیێ‌ دئێخیت ؟
ج/ ئەگەر مروڤەكی ب دەستێ‌ خو دلێ‌ خو راكر وەكی (تلا خو بكەتە دگەوریا خودا) هینگێ‌ روژیا وی دكەڤیت ، ژ خو ئەگەر بێ‌ دەستێ‌ وی دلێ‌ وی رابو ئەڤە هینگێ روژیا وی ناكەڤیت ژبەر حەدیسا ئەبو هورەیرەی [رازی بونا خودێ لێ بیت] پێغەمبەری (سلاف لسەر بن) گوتی: ((مَنْ ذَرَعَهُ الْقَيْءُ فَلَيْسَ عَلَيْهِ قَضَاءٌ وَمَنْ اسْتَقَاءَ عَمْدًا فَلْيَقْضِ)) [ئیمامێ‌ ترمذى ڤەدگوهێزیت] . ئەو كەسێ‌ دل رابونا وی شیا وی هنگی ئەو روژیا خو قەزا ناكەت روژیا وی یا دروستە و ئەو كەسێ‌ دلێ‌ خو راكر ب دەستى‌ (عمداً) بلا روژەكێ‌ قەزاكەت .
 
س20 / هاتنا خوینێ‌ ژ پدیێت كەسەكی ئەری روژی پێ‌ دكەڤیت ؟
ج/ئەو خوینا ژ لەشێ‌ مروڤی دەر دكەڤیت ژ ئەگەرێ‌ ددانی یان ڤەرستنا خوینێ‌ ژ دفنێ‌ یان هەر برینەكا ژ مروڤی پەیدا دبیت روژی پێ‌ ناكەڤیت بەلێ‌ نابیت ئەف خوینە بگەهیتە مەعیدەی .
 
س21 / ئینانا دەرا ددانی ئەرێ‌ روژی پێ‌ دكەڤیت  ؟
ج/ئینانا دەر وهلكێشانا ددانی روژی پێ‌ ناكەڤیت .
 
س22 / ئەرێ‌ كەسەكی ئاڤا شەهوەتێ‌ ب دەستێ‌ خو ئینا خار (إستمناء) یان ب ماچی كرنێ‌ ئەرێ‌ روژی پی دكەڤیت و كەفارەت ل سەر وی كەسی هەیە ؟
ج/ئەگەر كەسەكی ئاڤا خو ب دەستێ‌ خو ئینا خار (العادة السرية) (إستمناء) یان ب ماچی كرنا ژنكا خو ئاڤا وی هاتە خار هینگێ‌ روژی پێ‌ دكەڤیت و لازمە ل سەر وی پێش وێ‌ روژێ‌ ڤە روژیەكێ‌ قەزا كەت بەلێ‌ چ كەفارەت ل سەر وی نینە چنكی كەفارەت بەس بو وی كەسی یە ئەوێ‌ دچیتە نڤینا ژنكا خو (الجماع) و هەر وەسا پێتڤیە ل سەر ئەو تەوبە بكەت ژ ڤی كارێ‌ حەرام .
 
س23 / ئەو كەسێ‌ دەمێ‌ یێ نڤستی ب جەنابەت كەت و ئەو یێ ب روژی ئەرێ‌ روژیا وی یا دروستە؟
ج/ بەلێ‌ روژیا وی یا دروستە چنكی جەنابەت (الإحتلام) روژیێ‌ نائێخیت و نە ب حەس كرنا مروڤی یە و ئەو كەسێ‌ نڤستی بیت قەلەم ل سەر وی دهێتە راكرن .
 
س24 / ئەرێ‌ تام كرنا خارنێ‌ روژی پێ‌ دكەڤیت؟
ج/ روژی ب تام كرنا خوارنێ‌ ناكەڤیت ئەگەر ژ حەفكێ‌ نەبوریت بەلێ‌ یا باشە ڤی كاری نەكەت ئەگەر یێ‌ پێتڤی نەبیت .
 
ژێدەر/ پـەیاما ڕەمـەزانـێ -‌ حسین نایف كواشی

منقووووووووووووووووول.... أحفاد الصلاح الدين الأيوبي : أخوكم ابوحسين مزيري
 Hafar~alqbor@nimbuzz.com 
حفار القبور في خدمتكم
 http://paradiseway.yn.lt 
طريق الجنه خاص لتحميل تكستات اسلاميه، مع قسم اللغة الكرديه 
http://ramadhan.yn.lt 
رمضان ، لتعرف اكثر عن شهر رمضان، مع قسم اللغة الكرديه
 اذا أعجبك موضوع من موضوعاتى ..فلا تشكرنى ولكن أدع لي (في ظهر الغيب)
 ملاحظه : كل ملفات منقوله ومنسوخ